ყოველწლიურად მთელ მსოფლიოში რეგისტრირდება ონკოლოგიური დაავადების 13 მილიონი ახალი შემთხვევა. კიბო სიკვდილობის ერთ-ერთი ძირითადის მიზეზია და ამ მხრივ მხოლოდ გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებს ჩამორჩება. ბოლო წლებში კიბოს მკურნალობაში მიღწეულმა წარმატებებმა მნიშვნელოვნად გაზარდა კიბოსგან გადარჩენილი პაციენტების რაოდენობა. მაგრამ აღმოჩნდა რომ ონკოლოგიური დაავადების მკურნალობა (ქიმიოთერაპია, რადიაციული თერაპია და სხვა) უკვალოდ არ მიმდინარეობს და ტოვებს სხვადასხვა გართულებებს, რომლებიდანაც ყველაზე მნიშვნელოვანია გულ-სისხლძარღვთა სისტემის არსებული დაავადებების დამძიმება ან ახლის ინიცირება.
მაგალითად ამერიკის შეერთებულ შტატებში იმ პაციენტების 5 წლიანი გადარჩენადობა, რომლებსაც დაუდგინდა კიბოს პირველადი დიაგნოზი - შეადგენს 67%-ს. იმ პაციენტებიდან, რომლებიც ვერ გადარჩნენ ამ პერიოდში ნახევარის სიკვდილი გამოიწვია ონკოლოგიურმა დაავადებამ, მაშინ როდესაც ერთი მესამედის სიკვდილის მიზეზი სწორედ გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები იყო. ქიმიოთერაპიის პრეპარატები, რა თქმა ინდა კლავენ სიმსივნურ უჯრედებს, მაგრამ არ ინდობენ არც კარდიომიოციტებს. ზუსტად ამ პროცესებზე დაკვირვებამ წარმოქმნა მედიცინის ახალი დარგი რომელსაც კარდიო-ონკოლოგია ეწოდება. ონკოლოგებმა აუცილებლად უნდა შეაფასონ ავადმყოფის გულ-სისხლძარღვთა მდგომარეობა ონკოლოგიური მკურნალობის დროს, და კარდიოლოგები უნდა დაეხმარონ მათ, რათა მინიმალურად მოხდეს გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაზიანება და ფატალური შედეგის თავიდან აცილება.
ევროპის კარდიოლოთა საბჭო შეეცადა, თავი მოეყარა კარდიო-ონკოლოგიის სფეროში არსებული კვლევებისთვის, მოეხდინა მათი ანალიზი და შეექმნა ონკო-კარდიოლოგიის გაიდლაინი (რეკომენდაციები), მაგრამ ეს ვერ შეძლო ამ სფეროში არსებული მტკიცებულებების სიმცირის გამო. სამაგიეროდ შეიქმნა დოკუმენტი, რომელიც დიდი სამსხურს გაუწევს ამ სფეროში მოღვაწე ყველა დარგის ექიმებს, განსაკუთრებისთ კი ონკოლოგებს და კარდიოლოგებს.
ერთი მხრივ, ჩვენ გვყავს პაციენტები, რომელთა გულიც პირდაპირაა „ჩათრეული” ავთვისებიან დაავადებაში, როგორც ესაა გამოსახული ზემო სურათზე - პაციენტს აქვს ტიპური თირკმლის უჯრედის კარცინომა, რომელიც გადასულია გულის მარჯვენა მხარეს. არსებობს ახალი მონაცემები, რომელთა მიხედვითაც ავთვისებიანი დაავადების შემთხვევები მნიშვნელოვნად გაზრდილია იმ პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ გულის უკმარისობა, იმ პაციენტებთან შედარებით, რომლებსაც გულის უკმარისობა არ აღენიშნებათ. კვლევაზე დაკვირვება მიდიოდა 5 წლის განმავლობაში.
ანტიკანცერული თერაპიის შედეგად გამოწვეული გულის დაავადებების პრევენცია, დიაგნოზი და მკურნალობა.
თუმცა, ეს არ გახლავთ ამ ნაშრომის მთავარი თემა, არამედ იგი ეხება უფრო კონკრეტულ სფეროს/მიმართულებას, რომელსაც ხშირად კარდიო-ონკოლოგიის სახელითაც მოიხსენიებენ. კარდიო-ონკოლოგია მოიცავს გულის დაავადების პრევენციას, დიაგნოზირებასა და მკურნალობას, რომელიც განვითარდა ან შესაძლოა განვითარდეს სიმსივნის საწინააღმდეგო მკურნალობის შედეგად. ეს სფერო განსაკუთრებული მნიშვნელობით გამოირჩევა თითოული ჩვენგანისთვის კლინიკურ პრაქტიკაში. 
ანტისიმსივნურმა თერაპიამ მრავალმხრივად შეიძლება იქონიოს გავლენა გულზე და გამოიწვიოს კარდიალური დაავადება. ამის ყველაზე ნათელი მაგალითი არის, ანტისიმსივნური თერაპიით - ქიმიოთერაპიით გამოწვეული გულის უკმარისობა. 
ჩვენთვის ცნობილია ბევრი სხვა დაავადების გამოვლინებაც - მაგ, რადიაციულმა თერაპიამ შეიძლება დასაბამი მისცეს გულის სარქვლოვან დაავდებას.
კორონარული არტერიის დაავადება კი შესაძლოა გამოიწვიოს როგორც ქიმიო, ასევე რადიაციულმა თერაპიამაც. 
კორონარული სპაზმის მწვავე შემთხვევებიც, შესაძლოა იყოს ქიმიო თერაპიის შედეგი.
გარდა ზემოთ აღნიშნული შემთხვევებისა შესაძლებელია განვითარდეს ანტისიმსივნური მკურნალობის შედეგად შეიძლება განვითარდეს:
• პერიკარდიული დაავადება,
• არითმიები,
• ჰიპერტენზია,
• ფილტვების თრომბოემბოლიური დაავადება
• პერიფერიულ სისხლძარღვთა დაავადებებები.
აღსანიშნავია, რომ ყველაზე მკაფიოდ გამოვლენილი და გავრცელებული სიტუაცია - ეს არის, ქიმიოთერაპიის მიერ გამოწვეული მიოკარდიული ტოქსიურობა. მიოკარდიული ტოქსიურობა, რომელიც თავის მხრივ იწვევს გულის უკმარისობას, შესაძლოა გამოვლინდეს ადრეულ ეტაპზე (იგულისხმება მკურნალობის პირველი წელი), რომლის დროსაც შემთხვევა შესაძლოა სამუდამო აღმოჩნდეს, ან შეიძლება მოხდე მისი უკუგანვითარება. ასევე, არსებობს გვიანი გამოვლინებებიც - მკურნალობის დამთავრებიდან საშუალოდ 7 წლის შუალედის შემდეგ. ასეთ შემთხვევებში, ხშირად ეს გამოწვეულია სხვა ისეთი გარემოებებითაც, რაც აჩქარებს ან ხელს უწყობს გულის უკმარისობას. 65 წელს გადაცილებულ პაციენტებში რომლებსაც ქიმიოთერაპია ჩატარებული აქვთ ანთრაციკლინის ჩვეულებრივი დოზით -გულის უკმარისობა ვითარდება შემთხვევათ 10%-ში.
ზემოთ მოცემულია შემთხვევა, სადაც 63 წლის ასაკის პაციენტში, რომელსაც სისხლის არტერიული წნევა ჰქონდა მხოლოდ 180/100 მმვცხწყ-ზე გამოვლინდა - მიოკარდიუმის სისტოლური და დიასტოლური დისფუნქცია. მისი გამოვლენის მიზეზი იყო ქიმიოთერაპიით მკურნალობა, რომელსაც პაციენტი წლების წინ გადიოდა.
აღნიშნულ ნაშრომში მოცემულია, თუ როგორ უნდა დადგინდეს ანტისიმსივნური თერაპიის შედეგად გამოწვეული გულის უკმარისობა - პირველ რიგში ექოკარდიოგრაფიის გამოყენებით, თუ დგინდება მარცხენა პარკუჭის გადასროლის ფრაქციის შემცირება 10%-ით ნორმის ქვედა ზღვრის ქვემოთ. ბოლო წლებში სულ უფრო ხშირად გამოიყენება 3 განზომილებიანი ექოკარდიოგრაფია, რომლის სიზუსტე უფრო მაღალია ვიდრე 2-განზომილებიანი ექოკარდიოგრაფიისა. უფრო პერსპექტიული, უფრო ადრეული და მგრძნობიარე დიაგნოსტიკის მეთოდი აღმოჩნდა მიოკარდიუმის გლობალური სიგრძივი ჭიმვადობის შესწავლა.
თუმცაღა, ეს დოკუმენტი გასაგებად ამბობს, რომ, იმ შემთხვევაში თუ მიოკარდის ტოქსიურობის დამადასტურებელი ერთადერთი მაჩვენებელი მხოლოდ გლობალური სიგრძივი ჭიმვადობის ( GLS- Global Longitutinal Strain) გაუარესებაა- არავითარ კლინიკურ მოქმედებას/მკურნალობას/ჩარევებს არ უნდა მივმართოთ, და არც ქიმიოთერაპიის შეწყვეტაა რეკომენდებული.
მარცხენა პარკუჭის გადასროლის ფრაქციის ყველაზე სანდო და ყველაზე ზუსტ მეთოდად, ბოლო წლებში მიჩნეულია მაგნიტო-რეზონანსული ტომოგრაფია (მრტ). მრტ იდეალური მეთოდია ონკოლოგიური პაციენტების გულის კუმშვადობის გამოსაკვლევად. ის საშუალებას გვაძლევს ერთდროულად გამოავლინოს გულის სარქველების დაზიანება, განასხვავოს მიოკარდიუმის ანთებითი პროცესები - ნაწიბურისგან.
ლაბორატორიული გამოკვლევევბიდან, იმ პაციენტებში რომლებსაც ჩაუტარდათ ქიმიოთერაპია მნიშვნელოვანია მიოკარდიუმის დაზიანების მარკერის-ტროპონინის და გულის უკმარისობის მარკერის - წინაგულის ნატრიურეტიკული ჰორმონის გამოკვლევა. ნაჩვენებია ტროპონინის დონის უმნიშვნელო მომატებაც კი განსაზღვრავს გულის უკმარისობას, მომავალში. წინაგულის ნატრიურეტიკული ჰორმონი - საშუალებას გვაძლევს მოვახდინოთ ქოშინის წარმომავლობის დიფერენციაცია გულის და სხვა მიზეზებისგან, ხოლო მეორე მხრივ საშუალებას გვაძლევს შევაფასოთ გულის უკმარისობის მკურნალობის ეფექტურობა.
გულის ტოქსიკურობის სიხშირე მეტწილად დამოკიდებულია იმაზე, თუ რა ტიპის პრეპარატია გამოყენებული ქიმიოთერაპიისთვის. ყველაზე საშიში წამალი არის ანთრაციკლინი, რომელსაც ხშირად იყენებენ სოლიდური და სისხლის სიმსივნეების დროს. 
აგრეთვე, არსებობს მრავალი სხვა ბაზისური ფაქტორი, რომელმაც შესაძლოა გაზარდოს გულის ტოქსიურობის გამოწვევის ალბათობა. ნებისმიერი გულის დაავდება, რომელიც მანამდეც არსებობდა - გულის უკმარისობა, უსიმპტომო მარცხენა პარკუჭის დისფუნქცია, კორონარული დაავადება, მარცხენა პარკუჭის ჰიპერტროფია - ეს ყველაფერი ზრდის მიოკარდიული ტოქსიურობის რისკს. ასევე, რისკ ფაქტორია ასაკიც - პედიატრიული და 50 წელს გადაცილებული პაციენტები არიან განსაკუთრებული რისკის ქვეშ. გასათვალისწინებელია ასევე გულსისხლძარღვთა დაავადებების რისკ ფაქტორებიც, როგორიცაა - მწეველობა, ალკოჰოლიზმი, სიმსუქნე, მჯდომარე ცხოვრება და სხვა.
ამ ნაშრომში მოცემულია ძალიან ბევრი დეტალები, რადგან ყველაფერი მაინც დამოკიდებულია მკურნალობის დროს გამოყენებული წამლის სახეობაზე, თუმცა, მოცემულია ზოგადი რჩევებიც:
- აუცილებლად უნდა მოხდეს პაციენტის ისტორიის განხილვა, კარდიო-ვასკულური რისკ ფატორების -გამოვლენა და მარცხენა პარკუჭის კუმშვადობის ფუნქციის განსაზღვრა ექოკარდიოგრაფიით ნებისმიერი პოტენციური კარდიო ტოქსიური თერაპიის დაწყებამდე, ყველა პაციენტში
- მარცხენა პარკუჭის ფუნქცია უნდა გაკონტროლდეს მკურნალობის განმავლობაში და მის შემდეგაც თუმცა დოკუმენტში არ არის ნახსენები თუ რა ინტერვალში უნდა მოხდეს მისი შემოწმება.
- პაციენტებში მარცხენა პარკუჭის გადასროლის ნორმალური ფრაქციით (მპგფ) გადასროლის ფრაქციის შემოწმება უნდა მოხდეს ყოველი 4 ქიმიოთერაპიის კურსის შემდეგ. მპგფ -ს შემცირება >10% (მპგფ) მაგრამ არა <50% ქვემოთ ჩამოსვლა განიხილება როგორც ტოქსიურობის გამოვლინება და საჭიროებს განმეორებით გადამოწმებას, მოკლე ხანში ქიმიოთერაპიის შემდეგ.
- მპგფ შემცირება > 10% ნორმის ქვემოთ საჭიროებს მკურნალობას აგე-ინჰიბიტორების (ანგიოტენზინ II რეცეპტორების ბლოკატორების) კომბინაციით ბეტა ბლოკატორებთან ერთად.
- ასევე გარკვეული მინიშნებაა გაკეთებული (უბრალოდ შენიშვნაა და არა რეკომენდაცია), რომ განსაკუთრით მაღალი რისკის მქონე პაციენტებისთვის და მათთვის, ვინც იღებს მკურნალობას ანთრაციკლინის გამოყენებით, სასარგებლოა კარდიოპროტექტული პროფილაქტიკური თერაპიის ჩატარება.
- რაც შეეხება დაბალი კარდიოვასკულური რისკ ფაქტორების მქონე პაციენტებს, რომლებასც ჩატარებული აქვთ ანთრაციკლინებით მკურნალობა-აგე ინჰიბიტორებით და ბეტა ბლოკატორებით პროფილაქტიკური მკურნალობის სარგებლობა არ არის დამტკიცებული და არც მის შესაბამისი რეკომენდაცია არსებობს.
ანტისიმსივნურმა თერაპიამ შეიძლება გამოიწვიოს და გაართულოს კორონარული არტერიის დაავადება. ზოგიერთი ქიმიოთერაპიულმა საშუალებამ შესაძლოა გამოიწვიოს ენდოთელური დაზიანება ან ვაზოსპაზმი და რა თქმა უნდა რადიაციული თერაპია ზრდის კორონარული დაავადების რისკს. პაციენტებში, რომლებსაც ჩატარებული აქვთ რადიაციული თერაპია ან რადიაციული თერაპია ქიმიოთერაპიასთან ერთად, მიოკარდიუმის ინფარქტის რისკი 2-7 ჯერ აქვთ გაზრდილი. მაგალითად კორონარული დაავადებების წარმოშობის სიხშირე იმ პაციენტებში, რომლებმაც ახალგაზრდობაში გადაიტანეს ჰოჯკინის ლიმფომა - შეადგენს საერთო პაციენტების 10 %-ს 30 წლის განმავლობაში. კორონარული დასხივების რისკი, პროპორციულია დასხივების დოზის. ხშირად რადიაციული დასხივება იწვევს კორონარული ოსტიუმის (კორონარის შესავალი ნაწილი) დაზიანებას, მაგრამ არ არის გამორიცხული, რომ მან დააზიანოს კორონარული არტერია დიფუზურად. რა რეკომენდაციები არსებობს ამ შემთხვევისთვის? -
კლინიკური გამოკვლევა და დიაგნოსტიკური ტესტები იშემიის აღმოსაჩენად ნაჩვენებია არსებული მნიშვნელოვანი კორონარული არტერიული დაავადების დიაგნოსტირებისთვის და ქიმიოთერაპიის ისეთი წამლების ასაცილებლად, რომლებსაც პოტენციურად შეუძლია გამოიწვიოს კორონარული არტერიების სპაზმი ან თრომბოზი. პირიმიდინის ანალოგები არიან ყველაზე საშიში პრეპარატები და მათი დანიშვნისას საჭიროა იშემიის ხშირი მონიტორინგი, რეგულარული ეკგ გადაღებებით. იშემიის განვითარებისას, ზოგჯერ საჭირო ხდება ქიმიოთერაპიის შეჩერება, და თუ ალტერნატიული წამლების მონახვა ვერ ხერხდება, მიზანშეწონილია ქიმიური ონკოლოგიური პრეპარატების მოხსნა და გარკვეული დროის შემდეგ მათი ხელახლა დანიშვნა პაციენტის წინასწარ ნიტროგლიცერინით და კალციუმის არხების ბლოკერებით მკურნალობის ფონზე.
ზოგადად, ჩვენ უნდა ვუმკურნალოთ კორონარული არტერიების დაავადებას ჩვეულებრივად და უნდა მოვახდინოთ გულ-სისხლძარღვთა დაავადების რისკ ფაქტორების მაქსიმალური ოპტიმიზაცია, როგორც მკურნალობის წინ ასევე მას შემდეგ, რათა თავიდან ავიცილოთ კორონარული დაავადების განმეორებითი განვითარება.
ჰიპერტენზია ხშირი პრობლემაა. ბევრ პაციენტს იგი განვითარებული აქვს მკურნალობის დაწყების დროისთვის და გაიდლაინი ნათლად ამბობს, რომ უნდა მოხდეს ყველა რისკ ფაქტორის ოპტიმიზაცია მკურნალობამდე. მკურნალობამ უნდა მიიყვანოს პაციენტი ჩვეულ არტერიული წნევის ციფრებამდე (ძირითად შემთხვევაში 140/90 მმვცხწყ. მკურნალობა დაწყებული უნდა იყოს ადრეული ეტაპიდანვე და უნდა იყოს აგრესიული. და მის სამკურნალოდ კვლავ, აგე-ი/არბ/ბეტა ბლოკატორები და დიჰიდროპირიდინის რიგის კალციუმის ანტაგონისტები უნდა იყოს გამოყენებული. არა დიჰიდროპირიდინის კალციუმის ანტაგონისტები არ ინიშნება სხვა პრეპარატებთან შესაძლო არასასურველი გვერდითი მოვლენების განვითარების გამო. თუ ჰიპერტენზიის კონტროლი ვერ ხერხდება, საჭიროა არსებული ანტიჰიპერტენზიული თერაპიის გაძლიერება და თუ დანიშნულია სისხლძარღვების ენდოთელური ზრდის ფაქტორის ინჰიბიტორები (VEGF), მაგ სუნიტიბინი, ბევაციზუმაბი ან სხვა - საჭიროა მისი დოზირების შემცირება ან საერთოდ მოხსნა და თავიდან დანიშვნა გარკვეული დროის შემდეგ.
არითმიაც რელევანტური საკითხია ამ შემთხვევაში და დამოკიდებულია გამოყენებული წამლის სახეობაზე. ნებისმიერი ტიპის არითმია შეიძლება გამოიწვიოს ონკო თერაპიებმა, დაწყებული ბრადიკარდიიდან, დამთავრებული პარკუჭოვან ტაქიკარდიამდე, მათ შორის უეცარი კარდიალური სიკვდილიც კი. ასე რომ აქ მოცემულია არითმიების საკმაოდ ფართო სპექტრი. ამის შესახებ დეტალებს იხილავთ დოკუმენტში. 
მნიშვნელოვანია ის, რომ როგორც ნებისმიერმა სხვა წამალმა, სიმსივნის საწინააღმდეგო წამლებმაც შეიძლება მიგვიყვანონ QT -ის პროლონგაციამდე (გახანგრძლივებამდე), ეს კი თავის მხრივ, ცხადია, უფრო რთულ მდგომარეობაში ჩაგვაყენებს.
- ნაშრომი ამბობს, მკურნალობის დაწყების წინ აუცილებელია 12 განხრიანი ეკგ-ს ჩაწერა და QT ინტერვალის კორეგირება გულის რითმთან (QTc გამოთვლა ბაზეტის ფორმულით)
- იმ პაციენტებში, რომლებსაც ქონდათ QT - ინტერვალის გახანგრძლივების ანამნეზი, გულის დაავადება, რომლის მკურნალობა ხდება QT - ინტერვალის გამახანგრძლივებელი პრეპარატით, აქვთ ბრადიკარდია, ფარისებური ჯირკვლის დაავადება ან ელექტროლიტების შემცველობის დარღვევა - საჭიროა განმეორებითი 12 განხრიანი ეკგ მონიტორინგის განხორციელება.
- თუ QTc (გამოთვლილი ბაზეტის ფორმულით) არის > 500 მწმ-ზე ან თუ QTc პროლონგაცია > 60 მწმ-ზე. ასეთ დროს, ერთადერთი გზაა, მკურნალობის შეცვლა და იმ საშუალებების არ გამოყენება, რომლებიც ახანგრძლივებენ QT ინტერვალს.
გულის სარქვლოვანი დაავადებები
გულის სარქვლოვანი დაავადებები (გსდ) შეიძლება დაუდგინდეს კიბოს მქონე პაციენტებს სხვადასხვა მიზეზების გამო. ყველაზე მეტად გვხვდება რადიაციული თერაპიის შედეგად აღმოცენებული გსდ, რომელიც აღენიშნება ნამკურნალევი პაციენტების 10%-ს, და მოიცავს აორტის ღეროს, აორტის კარედების, მიტრალური სარქვლის რგოლის და მიტრალური სარქვლის კარედების ბაზალურ და შუა ნაწილების ფიბროზს და კალცინოზს. აღნიშნული დაავადებების აღმოსაჩენად და მკურნალობის დასაგეგმად არჩევის მეთოდი-ექოკარდიოგრაფია. განსაკუთრებით სასარგებლოა 3-განზომილებიანი ექოკარდიოგრაფია. გულის ქირურგიის ჩატარება ამ დროს სადავო საკითხია რადგან ხშირია შუასაყარის ფიბროზები, ჭრილობის გაძნელებული შეხორცება და ამ დროს თანდართული კორონარული არტერიის, მიოკარდიუმის და პერიკარდის დაავადებები. ტრანსკათეტერული სარქვლის იმპლანტი შესაძლოა საუკეთესო საშუალება იყოს ამ დროს.
თრომბოემბოლური დაავადება
ბევრი კლინიკური ფაქტორია დაკავშირებულია კიბოსათან ასოციაციაში მყოფ ვენური თრომბოემბოლიზმის განვითარების გაზრდილ რისკთან. კიბოსთან დაკავშირებული ფაქტორებია:
1) პირველადი კიბო ( უმეტესად პანკრეასი, ტვინი, კუჭი, თირკმელი, ფილტვი, ლიმფომა, მიელომა),
2) ჰისტოლოგია (უმეტესად ადეკარცინომა),
3) შორსწასული სტადია (მეტასტაზები),
4) საწყისი პერიოდი კიბოს დიაგნოზის შემდეგ
პაციენტთან დაკავშირებულ ფაქტორებს წარმოადგენს:
1) დემოგრაფიული: ხანდაზმული ასაკი, მდედრობითი სქესი, აფრიკული რასა,
2) თანმხლები დაავადებები (ინფექცია, თირკმელების ქრონიკული დაავადება, ფილტვების დაავადება, ათეროთრომბული დაავადება, სიმსუქნე),
3) ვენური თრომბოემბოლიზმის ანამნეზი, მემკვიდრეობითი თრომბოფილია,
4) მჯდომარე ცხოვრების წესი.
მკურნალობასთან დაკავშირებული ფაქტორებია:
1) დიდი ოპერაცია,
2) ჰოსპიტალიზაცია,
3) ქიმიოთერაპიის სახეობა და ანტიანგიოგენეზური აგენტების გამოყენება,
4) ჰორმონული თერაპია,
5) ტრანსფუზიები,
6) ცენტრალური ვენური კათეტერი
პაციენტებს, რომლებიც ჰოსპიტალიზირებულები არიან კიბოს დიაგნოზით-ესაჭიროებათ ანტითრომბული პროფილაქტიკა, თუმცა ახალი მეტა- ანალიზებმა ვერ გვიჩენა რაიმე გლობალური სარგებელი თრომბოზის რისკის შემცირების თვალსაზრისით. დაბალი მოლეკულური წონის ჰეპარინს შეუძლია გამოიწვიოს თრომბოციტოპენია, რაც არ ხდება K ვიტამინის ინჰიბიტორების (მაგ: ვარფარინის) გამოყენების დროს.
პერიფერიული სისხლძარღვთა დაავადება და ინსულტი
ქვედა კიდურების ძლიერი ათეროსკლეროზული და არა-ათეროსკლეროზული პერიფერიული დაავადება (პად) ემართებათ ნილოტინიბით, პონატინიბით ან ქრონიკული მიელოიდური ლეიკემიის დროს გამოყენებული BCR-ABL თიროზინ კინაზის ინჰიბიტორებით ნამკურნალევ პაციენტთა თითქმის 30 %-ს, მაშინაც კი, როდესაც მათ გულ-სისხლძარღვთა დაავადების რისკ ფაქტორები არ გააჩნიათ. პად შეიძლება განვითარდეს ონკოლოგიურ დაავადების მკურნალობის პირველივე თვეებში ან, რამდენიმე წლის შემდეგ.
გარდა აღნიშნულისა, ონკოლოგიური მკურნალობის ფონზე შეიძლება განვითარდეს რეინოს ფენომენი, ან იშემიური ინსულტი. იშემიური ინსულტის განვითარების რისკი განსაკუთრებით იზრდება მედიასტინუმის, კისრის და კრანიალური ზონების რადიაციული დასხივებისას.
მსგავსი გართულებები ვითარდება აორტაში და სხვა პერიფერიულ სისხლძრღვებში, მაგალითად ლავიწქვეშა და ბარძაყის არტერიებში, რასაც ახასიათებს კიდურების იშემიური სიმპტომები.
პერიკარდიუმის დაავდება
მწვავე პერიკარდიტი შეიძლება განვითარდეს რამდენიმე ქიმიოთერაპიული წამლის გამოყენების ფონზე (უმეტესწილად ის ვითარდება ანთრაციკლინების გამოყენებისას. მწვავე პერიკარდიტის განვითარება იშვიათად ხდება რადიაციული დასხივებისას და ჩვეულებრივად ის დაკავშირებულია პერიკარდიულ შუასაყარის სიმსივნეებთან.
მწვავე პერიკარდიტი ტიპური ტკივილებით, ცხელებით, ST-T ცვლილებებით და დიდი გამონაჟონით, რომელმაც შესაძლოა თვით ტამპონადაც კი განაპირობოს, შეიძლება განვითარდეს გულმკერდის რადიოთერაპიიდან 2-145 თვის შემდეგ. ამ დროს დიაგნოსტიკის საუკეთესო მეთოდია გულმკერდის ექოკარდიოგრაფია, მაგრამ ამ დროს კომპიუტერული ტომოგრაფიაც დიდ დახმარებას გვიწევს, განსაკუთრებით კალციფიკაციის აღმოჩენაში.
პერიკარდიუმის გამონაჟონის მკურნალობა ხდება არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატების და კოლხიცინის გამოყენებით. პერიკარდიოცენტეზი საჭიროა დიდი გამონაჟონების არსებობისას და განსაკუთრებით თუ ის იწვევს არასტაბილურ ჰემოდინამიკას.
დაგვიანებული პერიკარდიალური დაავადება შეიძლება განვითარდეს 6 თვიდან 15 წლამდე რადიაციული დასხივებიდან.
პლევრალური გამონაჟონი
პლევრალური გამონაჟონი დაკავშირებულია თავისთავად კიბოსთან, გულის უკმარისობასთან, ინფექციასთან და სხვა, მაგრამ ქიმიოთერაპიის ზოგიერთ წამალს შეუძლია გამოიწვიოს სითხის დაგროვება ან გარდამავალი პლევრალური გამონაჟონი, ჩვენთვის უცნობი სხვა მექანიზმებით.
ავტონომური დისფუნქცია.
რადიოთერაპია აზიანეს გულის ნერვულ სიტემას, რამაც შეიძლება მიგვიყვანოს სიმპათიკური-ვაგუსური წონასწორობის დარღვევამდე, რაც შეიძლება გამოიხატოს შეუსაბამო სინუსურ ტაქიკარდიაში, გულის რითმის ვარიაბელობის დარღვევაში და დაქვეითებულ მგრძნობელობაში. ყველაფერმა ამან შესაძლოა მაღლა ასწიოს ტკივილის მგრძნობელობის ზღვარი, ან გულის იშემიური დაავადების მქონე, კიბოს გადარჩენილ პაციენტებში გამოიწვიოს „ჩუმი“ მიოკარდიუმის იშემია.
პულმონური ჰიპერტენზია
პულმონური ჰიპერტენზის წარმოადგენს ზოგიერთი ანტიკანცერული პრეპარატის ან ძვლის ტვინის ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტაციის იშვიათ მაგრამ სერიოზულ გართულებას. დისატინიბს შეუძლია გამოიწვიოს ძლიერი პრეკაპილარული პულმონური ჰიპერტენზია. პულმონური ჰიპერტენზიის სხვა ფორმებისგან განსხვავებით, ეს ფორმა ხშირად შექცევადია და წყდება დისატინიბის შეწყვეტის შემდეგ, ან მისი სხვა თიროზინ - კინაზის ინჰიბიტორის. მაგალითად ნილოტინიბით შეცვლის შედეგად. ამჟამად, ციკლოფოსფამიდები და სხვა მაალკილირებელი პრეპარატები განხილულია, როგორც პულმონური ჰიპერტენზიის ყველაზე ძლიერი ფორმის - პულმონური ვენო-ოკლუზური დაავადების განვითარების ხელშემწყობ პრეპარატებად. პულმონური ჰიპერტენზიის ეს ფორმა არ ექვემდებარება ფარმაკოლოგიურ მკურნალობას.
პაციენტის ბაზისური ექოკარდიოგრაფული გასინჯვა უნდა მოიცავდეს მარჯვენა პარკუჭის გადავსების საწყისი ნიშნების სავალდებულო დაფიქსირებას, იმ პირებში, რომლებსაც უტარდებათ ისეთი ქიმიოთერაპიული აგენტებით მკურნალობა, რომელებსაც გააჩნიათ პულმონური ჰიპერტენზიის გამოწვევის უნარი (მაგ. დისატინიბი). იმ პაციენტებს, რომლებსაც ექოკარდიოგრაფიით აღმოაჩნდებათ ბაზისური პულმონური ჰიპერტენზიის ნიშნები, ჭირდებათ, კარდიოლოგიური შეფასება, ჰიპერტენზიის მექანიზმის დასადგენად, რადგან ამას აქვს მნიშვნელობა კიბოს მკურნალობის სტრატეგიაზე, კერძოდ განსკუთრებით მაშინ, როდესაც დასადგენია, პულმონური ჰიპერტენზია გამოწვეულია მარცხენა პარკუჭის კუმშვადობის დისფუნქციით, თუ ქრონიკული თრომბოემბოლიით.
კიბო პედიატრიულ პოპულაციაში
კიბოსგან გადარჩენილ ბავშვთა მყარად მზარდმა რაოდენობა ნათლად წარმოაჩინა, თუ რა გვერდითი მოვლენები რჩებათ ბავშვებს კიბოს საწინააღმდეგო მკურნალობისგან, მთელი სიცოცხლის განმავლობაში. ზოგ მათგანს უზიანდება კარდიო-ვასკულური სისტემა, რაც 8-ჯერ ზრდის გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების წარმოშობის რისკს.
ანთრაციკლინები და რადიაციული თერაპია, ეს ის, ანტი სიმსივნური თერაპიის აგენტებია, რომლებიც ყველაზე მეტად იწვევს კარდიოტოქსიურობას სიმსივნიან ბავშვებში. საკონტროლო ჯგუფთან შედარებით, გულსისხლძარღვთა დაავადებათა (გსდ) რისკი მნიშვნელოვნად ცვალებადობს ასაკთან დაკავშირებით. გსდ-ს რისკი პატარა პაციენტებში თითქმის 20 ჯერ იზრდება, მაშინ როდესაც 60 წელს გადაცილებულ პაციენტებში გსდ-ს რისკი იზრდება მხოლოდ 1.3 ჯერ ამიტომ კიბოს გადარჩენილი ბავშვები რომლებიც მკურნალობდნენ ანთრაციკლინის მაღალი დოზებით ან ჩაუტარდათ რადიო თერაპია გულმკერდზე დასხივებით, მთელი სიცოცხლის მანძილზე უნდა იმყოფებოდნენ დაკვირვების ქვეშ რათა დროულად მოხდეს გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების პროფილაქტიკა ან მათი ადრეული მკურნალობა.
კიბო ხანდაზმულ პაციენტებში
ხანდაზმული პაციენტები, რომლებსაც ჩაუტარდათ კიბოს საწინააღმდეგი თერაპია წარმოადგენენ სიდიდით მეორე სუბპოპულაციას, რომლებსაც უვითარდებათ კარდიოტოქსიურობა. ამის მიზეზია ამ ასაკისთვის დამახასითაებელი გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების განვითარების რისკების სიმრავლე, აგრეთვე თანმხლები დაავადებების არსებობა. გულის უკმარისობის ანამნეზი, მიოკარდიუმის დისფუნქცია, არტერიული ჰიპერტენზია, დიაბეტი ან გულის იშემიური დაავადება - ყველა ეს ფაქტორი ხელს უწყობს გულსისხლძარღვთა სისტემის უფრო მეტად დაზიანებას ქიმიოთერაპიისა და რადიაციული თერაპიის მოქმედებისგან.
ორსული ქალები
რაც შეეხება კარდიოტოქსიურობის განვითარებას ორსულ ქალებში, აქ ძალიან ცოტა მტკიცებითი მონაცემები არსებობს. ამ შემთხვევაში კარდიოტოქსიურობაზე შესაძლოა გავლენას ახდენდეს ორსულობის დროს ორგანიზმში განვითარებული ფარმაკოკინეტიკური და ფარმაკოდინამიური ცვლილებები.
მცირე მონაცემებია ხელმისაწვდომი ლიტერატურიდან, მიუხედავად ამისა მონიტორინგის სტრატეგია, რომელიც მოიცავს გულის გამოკვლევას და ფუნქციონალურ ექოკარდიოგრაფიულ შეფასებას ქიმიოთერაპიის დაწყების წინ და ასევე მის განმეორებით გადამოწმება, ქიმიოთერაპიის ყოველი ახალი დოზის გაკეთების წინ.
ორსულობის პერიოდში კიბოს საწინააღმდეგო თერაპია-ჩატარებულ ქალებისგან დაბადებულ ახალშობილთა ხანგრძლივმა დაკვირვებამ, მნიშვნელოვანი კარდიოტოქსიური ეფექტები არ გამოავლინა.
ნაშრომი აგრეთვე ეხება ფიზიკურ აქტივობას და ამბობს, რომ იგი აუმჯობესებს პაციენტების მდგომარეობას. ინტენსიური ვარჯიში (სიარული, ველოსიპედის ტარება) უფრო მეტ შედეგს გვაძლევს თუმცა გადაღლამ შესაძლოა საპირისპირო შედეგი გამოიწვიოს.
კიბოსგან გადარჩენილი პაციენტების ხანგრძლივი დაკვირვების მონიტორირება
კიბოს გადარჩენილ პაციენტებში კარდიული დაავადების ნიშნების გამოჩენისას აუცილებელი მყისვე მივიღოთ გადაუდებელი ზომები, გარდა ამისა საჭიროა ამ კატეგორიის პაციენტებს მთელი სიცოცხლის განმავლობაში გაუგრძელდეს გულ სისხლძარღვთა დაავადებების რისკ ფაქტორების მონიტორინგი.
საწყისი ეკგ რეკომენდებულია ყველა პაციენტში QT პროლონგაციის პრობლემის გამო.
პაციენტების ქიმიოთერაპიისა და რადიაციული დასხივების პროცედურები ჩატარების შემდეგ ინფორმირებული უნდა იყვნენ გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების განვითარების რისკის შესახებ და უნდა მიეცეთ ცხოვრების სტილის წარმართვის შესაბამისი რჩევები. მათ უნდა ჩაუტარდეთ ინსტრუქცია, რომ გულ-სისხლძარღვთა დაავადების ადრეული ნიშნების და სიმპტომების აღმოცენისას მყისვე მიმართოს კარდიოლოგს.
თვით უსიმპტომო პაციენტებში, შესაძლოა განვითარდეს მიოკარდიუმის დისფუნქცია და გულის უკმარისობა. ამის გამო საჭიროა გულის გულის ექოკარდიოგრაფიის და BNP მარკერის კვლევის პერიოდულად ჩატარება, იმ პაციენტებში რომლებსაც ნამკურნალევი არიან მაღალი კუმულაციური დოზებით, ან რომლებსაც კიბოს მკურნალობის დროს განუვითარდათ მარცხენა პარკუჭის აღდგენადი დისფუნქცია. ნებისმიერი სიმპტომი, რომელიც მიუთითებს გულის უკმარისობაზე, უნდა იყოს გამოკვლეული.
არ არის რეკომენდებული გულის უკმარისობის კარდიო-პროტექციული მკურნალობის ნაადრევი შეწყვეტა, ის უნდა გაგრძელდეს განუწყვეტლივ სანამ არ დასტაბილურდება მარცხენა პარკუჭის ნორმალური ფუნქცია და აღარ უნდა დაიგეგმოს შემდგომი ანტიკანცერული მკურნალობა.
კორონარული არტერიების დაავადების, იშემიის და სხვა ვასკულური დაავადებების შეფასება რეკომენდებულია იმ პაციენტებში, რომლებსაც ანამნეზში აღენიშნებათ შუასაყარის რადიაციული დასხივება, მაშიანც კი თუ ის უსიმპტომოა, დაწყებული დასხივებიდან 5 წლის შემდეგ და ასევე შემდგომში ყოველ მე 5 წელს.
იმ პაციენტებს, რომლებსაც რადიაციული დასხივება ჩატარებული აქვთ კისრის მიდამოში, ინსულტის განვითარების მაღალი რისკის გამო კაროტიდული არტერიების ულტრაბგერითი სკანირების ჩატარება რეკომენდებულია სუბკლინიკური ათეროსკლეროზის გამორიცხვის მიზნით.
რადიაციით გამოწვეული გულის სარქვლოვანი დაავადებების სიხშირე იზრდება და გამოვლინდება გვიან შუასაყარის რადიოთერაპიის შედეგად. 20 წლის თავზე, პაციენტთა მხოლოდ უმნიშვნელო ნაწილს აღენიშნება, ფუნქციურად სრულიად ნორმალური აორტის სარქველი. გულის სარქვლოვანი დაავადების დიაგნოზის დასმის დროს, პაციენტის სამედიცინო ისტორიაში, გადატანილი კიბოს დიაგნოზი ხშირად მოხსენებული არ არის ხოლმე.
უსიმპტომო პაციენტებისთვის ევროპის და ამერიკის ექოკარდიოგრაფიული საზოგადოებები (EACVI/ASE) იძლევიან რეკომენდაციას, სკრინინგული ექოკარდიოგრაფიის ჩატარებას 10 წლის შემდეგ დასხივებიდან და შემდგომ სერიულად ყოველ 5 წელიწადში.
შეჯამება: მიუხედავად საკითხის სირთულისა და მრავალფეროვნებისა, რაც განპირობებულია ამ თემაზე არსებული რანდომიზირებული კვლევების დეფიციტით, დღეს დღეობით მაინც შესაძლებელია მთვარი დასკვნების გამოტანა და საკითხის შეჯამება, რომელიც მისაღები იქნება არა მარტო ონკოლოგებისა და კარდიოლოგებისთვის, არამედ ნებისმიერი პრაქტიკოსი და ვიწრო პროფილის ექიმებისთვის.
ლიტერატურა:
1. Smith BD, Smith GL, Hurria A, Hortobagyi GN, Buchholz TA. Future of cancer incidence in the United States: burdens upon an aging, changing nation. J Clin Oncol (2009) 27:2758–6510.1200/JCO.2008.20.8983 [PubMed] [Cross Ref]
2. Gianni L, Herman EH, Lipshultz SE, Minotti G, Sarvazyan N, Sawyer DB. Anthracycline cardiotoxicity: from bench to bedside. J Clin Oncol (2008) 26:3777–8410.1200/JCO.2007.14.9401 [PMC free article] [PubMed] [Cross Ref]
3. Slamon DJ, Leyland-Jones B, Shak S, Fuchs H, Paton V, Bajamonde A, et al. Use of chemotherapy plus a monoclonal antibody against HER2 for metastatic breast cancer that overexpresses HER2. N Engl J Med(2001) 344:783–9210.1056/NEJM200103153441101 [PubMed] [Cross Ref]
4. Schimmel KJM, Richel DJ, van den Brink RBA, Guchelaar H-J. Cardiotoxicity of cytotoxic drugs. Cancer Treat Rev (2004) 30:181–9110.1016/j.ctrv.2003.07.003 [PubMed] [Cross Ref]
5. Yoon GJ, Telli ML, Kao DP, Matsuda KY, Carlson RW, Witteles RM. Left ventricular dysfunction in patients receiving cardiotoxic cancer therapies are clinicians responding optimally? J Am Coll Cardiol(2010) 56:1644–5010.1016/j.jacc.2010.07.023 [PMC free article] [PubMed] [Cross Ref]
6. Ferlay J, Autier P, Boniol M, Heanue M, Colombet M, Boyle P. Estimates of the cancer incidence and mortality in Europe in 2006. Ann Oncol (2007) 18:581–9210.1093/annonc/mdl498 [PubMed] [Cross Ref]
7. Motzer RJ, Rini BI, Bukowski RM, Curti BD, George DJ, Hudes GR, et al. Sunitinib in patients with metastatic renal cell carcinoma. JAMA (2006) 295:2516–2410.1001/jama.295.21.2516 [PubMed][Cross Ref]
8. Hall PS, Harshman LC, Srinivas S, Witteles RM. The frequency and severity of cardiovascular toxicity from targeted therapy in advanced renal cell carcinoma patients. JACC Heart Fail (2013) 1:72–810.1016/j.jchf.2012.09.001 [PubMed] [Cross Ref]
9. Richards CJ, Je Y, Schutz FA, Heng DY, Dallabrida SM, Moslehi JJ, et al. Incidence and risk of congestive heart failure in patients with renal and nonrenal cell carcinoma treated with sunitinib. J Clin Oncol (2011) 29:3450–610.1200/JCO.2010.34.4309 [PubMed] [Cross Ref]
10. Kerkelä R, Grazette L, Yacobi R, Iliescu C, Patten R, Beahm C, et al. Cardiotoxicity of the cancer therapeutic agent imatinib mesylate. Nat Med (2006) 12:908–1610.1038/nm1446 [PubMed] [Cross Ref]
11. Brave M, Goodman V, Kaminskas E, Farrell A, Timmer W, Pope S, et al. Sprycel for chronic myeloid leukemia and Philadelphia chromosome–positive acute lymphoblastic leukemia resistant to or intolerant of imatinib mesylate. Clin Cancer Res (2008) 14:352–910.1158/1078-0432.CCR-07-4175 [PubMed][Cross Ref]
12. http://eurheartj.oxfordjournals.org/lookup/doi/10.1093/eurheartj/ehw211
ავტორი: კარდიოლოგი, პროფესორი დავით მალიძე, კლინიკა "ევექსი' დიაგნოსტიკური ცენტრი
საავტორო უფლებები დაცულია. სტატიის გამოსაყენებლად მიმართეთ : This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. მობ: 599429203
